Οι ασθενείς με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια συνήθως δεν εμφανίζουν σοβαρά συμπτώματα μέχρι η νεφρική λειτουργία να μειωθεί στο 10-15% του φυσιολογικού. Μέχρι το στάδιο αυτό η αντιρρόπηση είναι ικανή να διατηρήσει τις βασικές λειτουργίες του οργανισμού. Όταν η νεφρική λειτουργία μειωθεί κάτω από το όριο των 10 ml/min (για τους διαβητικούς ασθενείς κάτω από τα 15 ml/min) η αντιρρόπηση πλέον δεν επαρκεί για τη διατήρηση των φυσιολογικών λειτουργιών του οργανισμού και η νεφρική λειτουργία πρέπει να υποκατασταθεί.
Τι είναι η αιμοκάθαρση;
Η αιμοκάθαρση είναι μέθοδος υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας (οι άλλες δύο είναι η περιτοναϊκή κάθαρση και η μεταμόσχευση). Για την διαδικασία αυτή χρησιμοποιείται το αίμα του ασθενούς και ένα φίλτρο καθώς και ειδικό διάλυμα υγρών μέσω του οποίου αποβάλλονται οι άχρηστες ουσίες που συσσωρεύονται στο σώμα και προσλαμβάνονται χρήσιμα συστατικά. Ουσιαστικά πρόκειται για ένα κλειστό κύκλωμα το οποίο κινείται μέσω το μηχανήματος αιμοκάθαρσης.
Για να επιτευχθεί μεγάλη ροή αίματος δημιουργείται μία αρτηριοφλεβική επικοινωνία (φίστουλα) μεταξύ αρτηρίας και φλέβας του ασθενούς από τον αγγειοχειρουργό. Εναλλακτικά, αν οι φλέβες του ασθενούς δεν ενδείκνυνται μπορεί να χρησιμοποιηθεί πλαστικό μόσχευμα μεταξύ αρτηρίας και μεγαλύτερης φλέβας ή μόνιμος καθετήρας ο οποίος τοποθετείται σε κεντρική φλέβα (σφαγίτιδα ή υποκλείδιο). Τα πλεονεκτήματα της αιμοκάθαρσης είναι ότι υπάρχει συνεχής επαφή με το γιατρό, γίνεται τρεις φορές την εβδομάδα συνήθως και δεν απαιτείται ειδικός εξοπλισμός στο σπίτι.
Πότε και πού γίνεται η αιμοκάθαρση;
Η αιμοκάθαρση γίνεται συνήθως στις μονάδες αιμοκάθαρσης, οι οποίες είτε λειτουργούν αυτόνομα είτε βρίσκονται σαν ανεξάρτητα τμήματα μέσα σε νοσοκομεία ή κλινικές. Στο εξωτερικό πολύ διαδεδομένη είναι η αιμοκάθαρση κατ’οίκον, η οποία γίνεται από τον ίδιο τον ασθενή με μηχάνημα αιμοκάθαρσης στο δικό του χώρο.
Η κλασσική αιμοκάθαρση έχει διάρκεια από 3 έως 5 ώρες και γίνεται τρεις ή τέσσερις φορές την εβδομάδα. Έχουν επίσης χρησιμοποιηθεί διάφορες άλλες μορφές αιμοκάθαρσης, όπως η νυχτερινή αιμοκάθαρση των 8 ωρών στη Γαλλία, η καθημερινή νυχτερινή κατ’οίκον αιμοκάθαρση, και η καθημερινή αιμοκάθαρση μικρότερης διάρκειας.
On-line αιμοδιαδιήθηση: ένα νέο είδος αιμοκάθαρσης
Θα πρέπει επίσης να σημειώσουμε και τα διαφορετικά είδη αιμοκάθαρσης όπως την on-line αιμοδιαδιήθηση, η οποία αποτελεί μία πραγματική επανάσταση στην νεφρολογία και χρησιμοποιείται σε όλα τα κέντρα μας.
Τα τελευταία χρόνια η βιοτεχνολογία έχει επικεντρωθεί στην αναζήτηση βελτιωμένων μορφών αιμοκάθαρσης, οι οποίες προσπαθούν να προσομοιάσουν την τεχνική της αιμοκάθαρσης όσον το δυνατόν με την φυσιολογική νεφρική λειτουργία. Η on-line αιμοδιαδιήθηση αποτελεί μία τέτοια τεχνική υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας η οποία συνδυάζει τις δύο μεθόδους κάθαρσης, την διάχυση και την διήθηση και χρησιμοποιεί ως υγρό υποκατάστασης διάλυμα το οποίο παράγεται κατά την διάρκεια της συνεδρίας αιμοκάθαρσης και είναι στείρο από πυρετογόνες ουσίες.
Κύριες ενδείξεις για τη χρήση της συγκεκριμένης μεθόδου είναι τα επεισόδια συμπτωματικής υπότασης, ειδικά σε ασθενείς με προβλήματα του καρδιαγγειακού συστήματος, καλύτερη ρύθμιση της απώλειας υγρών των ασθενών αυτών ενώ σε πολλές μελέτες που έγιναν τα τελευταία χρόνια βρέθηκαν καλύτερες τιμές κάθαρσης κρεατινίνης, ουρίας και φωσφόρου και σημαντική μείωση της β2 μικροσφαιρίνης, μίας ουσίας η οποία συσσωρεύεται στους αιμοκαθαιρόμενους ασθενείς και προκαλεί συχνά οστικούς πόνους.
Τα ανωτέρω δείχνουν πως η on-line αιμοδιαδιήθηση όχι μόνο προκαλεί λιγότερα επεισόδια συμπτωματικής υπότασης, προσφέρει καλύτερη ποιότητα ζωής αλλά και βελτιώνει την ουραιμική πολυνευροπάθεια, πιθανόν αποτρέπει την αμυλοείδωση της αιμοκάθαρσης και τέλος συμβάλλει πιθανά στην αύξηση του προσδόκιμου ζωής αυτών των ασθενών.
Ποια είναι η διαδικασία της αιμοκάθαρσης;
Η αιμοκάθαρση είναι η πιο συχνή μέθοδος υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας.
Η διαδικασία αυτή προϋποθέτει:
1. Αγγειακή προσπέλαση-fistula,συνθετικό μόσχευμα, προσωρινό ή μόνιμο καθετήρα
2. Βελόνες και γραμμές αιμοκάθαρσης
3. Φίλτρο αιμοκάθαρσης
4. Διάλυμα
Πώς γίνεται η αιμοκάθαρση;
Πραγματοποιείται η αγγειακή προσπέλασης. Το αίμα του ασθενούς, που περιέχει τα άχρηστα προϊόντα του μεταβολισμού (ουρία, κρεατινίνη, κάλιο κ.α.), μεταφέρεται με ειδική γραμμή (αποκαλείται αρτηριακή γραμμή) με τη βοήθεια της αντλίας του μηχανήματος αιμοκάθαρσης, στο φίλτρο που λειτουργεί ως ημιδιαπερατή μεμβράνη και επιτρέπει εκλεκτικά την ανταλλαγή ουσιών από το αίμα προς το διάλυμα και αντίστροφα. Παράλληλα επιτυγχάνεται απομάκρυνση των περιττών υγρών.
Το καθαρό πλέον αίμα επιστρέφει στον ασθενή μέσω δεύτερης γραμμής (φλεβική γραμμή). Η διαδικασία αυτή επαναλαμβανόμενη πολλές φορές στη διάρκεια της συνεδρίας έχει ως αποτέλεσμα την εξισορρόπηση των υγρών και ηλεκτρολυτών στο αίμα του ασθενούς και η εξασφάλιση της επιβίωσής του. Επειδή παρέχεται άμεση πρόσβαση στο αίμα του ασθενούς, δύναται μέσω των γραμμών να χορηγούνται αναγκαία σκευάσματα, όπως βιταμίνες, ερυθροποιητικοί παράγοντες και άλλες αναγκαίες φαρμακευτικές ουσίες.
Για να επιτευχθεί καλής ποιότητας κάθαρση πρέπει οι παράγοντες που συμμετέχουν σε αυτήν να είναι ποιοτικοί με κύριο ρυθμιστή το φίλτρο.
Αλλάζει η ζωή μου μετά την αιμοκάθαρση;
Η αιμοκάθαρση είναι μια διαδικασία χρόνια κι επαναλαμβανόμενη. Ο ασθενής καλείται να προσαρμοστεί σε έναν καινούριο τρόπο ζωής. Αυτός ο νέος τρόπος απαιτεί να περνάει ένα σημαντικό κομμάτι του χρόνου του στη μονάδα νεφρού, να ακολουθεί διαιτητικούς κανόνες και να λαμβάνει αρκετά φαρμακευτικά σκευάσματα.
Η πρόοδος στον τομέα των υποδομών με τη δημιουργία Ανεξάρτητων Μονάδων Νεφρού, οι οποίες είναι εξωνοσοκομειακές και διαθέτουν υψηλές προδιαγραφές υγιεινής, εγκαταστάσεων κ.α., έχει βελτιώσει σημαντικά την ψυχολογία και την ποιότητα ζωής των ασθενών. Με τον όρο ποιότητα ζωής, εννοούμε τον τρόπο που ο καθένας λειτουργεί στην κοινωνία και τον τρόπο με τον οποίο βιώνει τα γεγονότα που χαρακτηρίζουν την ύπαρξη της ανθρώπινης ζωής.
Η εξέλιξη της βιοτεχνολογίας και φαρμακοτεχνικής με την εισαγωγή νέων φίλτρων highflux και μεθόδων on-line αιμοδιαδιήθησης συντελούν στην πρόληψη και καταστολή των επιπλοκών της χρόνιας νεφρικής νόσου και αποτελούν ασπίδα προστασίας για τον ασθενή.
Στα νεφρολογικά κέντρα mesogeios αντιμετωπίζουμε τον αιμοκαθαιρόμενο ως ενεργό μέλος της κοινωνίας σε όλους τους τομείς της καθημερινότητας. Η επιτυχία της καλής ποιότητας ζωής βασίζεται στην καλή συνεργασία του τριγώνου ασθενής – γιατρός - νοσηλευτής και την φιλοσοφία να αντιμετωπίζεται ο χρόνιος ασθενής ως πολύτιμη και ανεξάρτητη μονάδα.
