Φίστουλα και Αιμοκάθαρση
Φίστουλα και Αιμοκάθαρση: Πώς λειτουργεί;
Σε τελικό στάδιο χρόνιας νεφρικής νόσου (δομικής και λειτουργικής βλάβης των νεφρών που επιμένει για πάνω από τρεις μήνες) τα νεφρά ανεπαρκούν και αδυνατούν να επιτελέσουν τις λειτουργίες τους που ουσιαστικά συνιστούν το “φιλτράρισμα”- “καθάρισμα” του αίματος από τις περιττές ή επιβλαβείς ουσίες που προκύπτουν από τον μεταβολισμό. Οι ασθενείς λοιπόν ,με τελικού σταδίου χρόνια νεφρική νόσο είναι απαραίτητο να υποβάλλονται σε εξωνεφρική κάθαρση, μία διαδικασία υποκατάστασης της φυσιολογικής νεφρικής λειτουργίας τεχνητά από ένα μηχάνημα αιμοκάθαρσης που ουσιαστικά φιλτράρει το αίμα αποβάλλοντας τις τοξικές και άχρηστες ουσίες ενώ παράλληλα χορηγεί κάποιες άλλες που είναι αναγκαίες για την φυσιολογική λειτουργία του οργανισμού.
Για να γίνει ωστόσο η διαδικασία αυτή της αιμοκάθαρσης θα πρέπει το αίμα του ασθενούς να περάσει από το τεχνητό νεφρό να “φιλτραρισθεί” και να επιστραφεί “καθαρό” στον ασθενή. Ο καταλληλότερος τρόπος μεταφοράς του αίματος από των ασθενή στο τεχνητό νεφρό είναι μέσω της φίστουλας.
Τι είναι η φίστουλα;
Η φίστουλα ουσιαστικά είναι μία αναστόμωση- ένωση μίας αρτηρίας του ασθενούς με μία φλέβα αυτού . Η αρτηριοφλεβική αυτή επικοινωνία δημιουργείται χειρουργικά κάτω από το δέρμα συνήθως από αγγειοχειρουργούς. Αφού εκτιμηθούν κλινικά ή/και με υπέρηχο τα αγγεία, συνήθως των χεριών, επιλέγονται από τον αγγειοχειρουργό η κατάλληλη αρτηρία και φλέβα οι οποίες θα ενωθούν χειρουργικά. Σκοπός αυτής της ένωσης της αρτηρίας με την φλέβα είναι να μεγαλώσει η φλέβα “να φουσκώσει” ώστε να είναι εύκολη και πιο αποτελεσματική η παρακέντηση της με τις βελόνες της αιμοκάθαρσης .Παραδοσιακά η αναστόμωση αυτή δημιουργείται πιο συχνά στον καρπό ανάμεσα στην κερκιδική αρτηρία και την κεφαλική φλέβα («κερκιδο-κεφαλική» φίστουλα) , ενώ μια άλλη συνήθης θέση είναι στον αγκώνα («βραχιονο-κεφαλική» φίστουλα). Ωστόσο, μπορούν να δημιουργηθούν κι άλλες φίστουλες όπως:
- βραχιόνιας αρτηρίας με κεφαλική φλέβα στον αγκώνα
- βραχιονο-βασιλική μεταξύ βραχιονίου αρτηρίας με μετάθεση της βασιλικής φλέβας στον αγκώνα
- ωλενιο-βασιλική μεταξύ ωλένιας αρτηρίας με βασιλική φλέβα στο αντιβράχιο
Πώς γίνεται η αιμοκάθαρση με την φίστουλα;
Αφού λοιπόν θα έχει δημιουργηθεί η φίστουλα στον οργανισμό θα πρέπει ωριμάσει ,διαδικασία που απαιτεί τουλάχιστον ένα μήνα μέχρι και έξι μήνες, πριν αρχίσει να χρησιμοποιείται. Όταν πλέον θα είναι έτοιμη , εκπαιδευμένο νοσηλευτικό προσωπικό παρακεντεί τις φλέβες που έχουν φουσκώσει εξαιτίας της φίστουλας με δύο βελόνες. Η μία που συνήθως έχει κόκκινο χρώμα παίρνει το αίμα από τον ασθενή και αφού αυτό περάσει από ένα κύκλωμα αποστειρωμένων πλαστικών σωλήνων -γραμμών φτάνει στο φίλτρο της αιμοκάθαρσης - μια ειδική μεμβράνη- ηθμό που φιλτράρει το αίμα. Στη συνέχεια πάλι μέσω ενός κυκλώματος γραμμών το “καθαρό” αίμα επιστρέφει στον ασθενή μέσω της φλεβικής βελόνας μπλε χρώματος που έχει τοποθετηθεί σε κάποια απόσταση από την αρτηριακή. Η διαδικασία αυτή επαναλαμβάνεται πολλές φορές κατά την διάρκεια μίας συνεδρίας τεχνητού νεφρού. Μετά το πέρας της συνεδρίας που συνήθως διαρκεί τέσσερις ώρες αφαιρούνται οι βελόνες από τον ασθενή και ασκείται πίεση στα σημεία της παρακέντησης ώστε να μην αιμορραγήσουν. Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται τρεις φορές την εβδομάδα.
Ποια είναι τα πλεονεκτήματα της φίστουλα;
Εκτός από την φίστουλα υπάρχουν και άλλοι δύο τύποι αγγειακής προσπέλασης που δίνουν τη δυνατότητα παροχής του αίματος από τον ασθενή στο εξωσωματικό κύκλωμα του τεχνητού νεφρού .
- το μόσχευμα -ενός σωλήνα από συνθετικό υλικό που τοποθετείται χειρουργικά και ενώνει όπως και η φίστουλα μία αρτηρία με μία φλέβα
- ο κεντρικός φλεβικός καθετήρας -ένας σωλήνας που τοποθετείται διαδερμικά σε μία μεγάλη φλέβα στον λαιμό (σφαγίτιδα ή υποκλείδια φλέβα) ή στο πόδι (μηριαία φλέβα)
Ωστόσο η φίστουλα θεωρείται ο πιο ενδεδειγμένος τύπος αγγειακής προσπέλασης για την αιμοκάθαρση γιατί έχει κάποια σημαντικά πλεονεκτήματα έναντι των άλλων τύπων
Το πιο σημαντικό πλεονέκτημα της φίστουλας είναι ότι ο ασθενής δεν μπαίνει στην διαδικασία της εμφύτευσης ξένων μοσχευμάτων στον οργανισμό του. Με τις ίδιες φλέβες του σώματος του δημιουργεί έναν "έξυπνο" μηχανισμό ώστε να πραγματοποιείται σωστά η αιμοκάθαρση. Η φίστουλα αποτελεί μια ιδιαίτερα επιτυχημένη πρακτική της ιατρικής καθώς βελτιώνει την ποιότητα ζωής του ασθενή σε πολύ μεγάλο βαθμό.
Χάρη στην φίστουλα, οι νεφροπαθείς αποκτούν:
- Καλύτερη ποιότητα αιμοκάθαρσης
- Πολύ μικρότερη πιθανότητα λοίμωξης σε σχέση με άλλες προσπελάσεις
- Μακροχρόνια διατήρηση του "τεχνητού νεφρού"
- Αίσθημα ασφάλειας καθώς έχει προβλεπόμενη συμπεριφορά
- Μικρότερα ποσοστά θρόμβωσης
Έχει μειονεκτήματα η φίστουλα;
Η φίστουλα έχει ορισμένα μειονεκτήματα ωστόσο παραμένει πάντα η πρώτη επιλογή για την αιμοκάθαρση των ασθενών, καθώς τα πλεονεκτήματα της είναι πολύ περισσότερα. Υπάρχουν περιπτώσεις που η φίστουλα απαιτεί ένα χρονικό διάστημα των 2 - 3 μηνών για να "ωριμάσει" με αποτέλεσμα να ταλαιπωρηθεί αρκετά ο ασθενής. Ενδέχεται κάποιες φορές να μην ωριμάσει και να κριθεί αναγκαίο να ξαναγίνει επέμβαση, ώστε να δημιουργηθεί σε άλλο σημείο. Ένα ακόμη μειονέκτημα της φίστουλας είναι ότι υπάρχει κίνδυνος να δημιουργήσει φλεβικά ανευρύσματα στα χέρια. Σε πιο σπάνιες περιπτώσεις έχει παρατηρηθεί, επίσης, αιμορραγία, λοίμωξη, οίδημα του χεριού και νευροπάθεια.
Στα νεφρολογικά κέντρα mesogeios οι γιατροί και το καταξιωμένο νοσηλευτικό προσωπικό είναι σε θέση να συμβουλεύσουν τον ασθενή για τον κατάλληλο τύπο αγγειακής προσπέλασης ,ενώ εξετάζουν και αξιολογούν την λειτουργικότητα των αγγεικών προσπελάσεων και την εμφάνιση επιπλοκών σε κάθε συνεδρία . Η εξέταση γίνεται συνήθως κλινικά και με την παρακολούθηση των παραμέτρων της αιμοκάθαρσης σε τακτά χρονικά διαστήματα ενώ επί ενδείξεων παραπέμπονται οι ασθενείς για τρίπλεξ ή ακόμη και αγγειογραφία ώστε να εξασφαλιστεί η διαρκής και απρόσκοπτη βατότητα της προσπέλασης . Τα νεφρολογικά κέντρα mesogeios εξασφαλίζουν στον αιμοκαθαιρόμενο ασθενή την καλύτερη δυνατή ποιότητα αιμοκάθαρσης .
Προτεραιότητα μας είναι η υγεία και η ποιότητα ζωής των ασθενών που εξασφαλίζεται με την καλύτερη ποιότητα συνεδριών τεχνητού νεφρού.
