Χτίζοντας την ψυχική μας ανθεκτικότητα
Η ψυχική ανθεκτικότητα σαν έννοια προέρχεται από την λατινική λέξη resiliō, η οποία σημαίνει «να αναπηδήσει πίσω», «να ανακρούσει».
Η ανθεκτικότητα σχετίζεται με τη διαδικασία της προσαρμογής, με τη διαχείριση τραυματικών ή ψυχοπιεστικών γεγονότων, με την αντιμετώπιση μιας νόσου (χρόνιας ή μη), με την αντιμετώπιση μιας δύσκολης κατάστασης.
Στην πραγματικότητα δεν αφορά μόνο στη διαχείριση του άγχους, αλλά ουσιαστικά αφορά στο χτίσιμο μιας νοοτροπίας, μιας φιλοσοφίας κατά την οποία το άτομο βασιζόμενο στην αυτοεκτίμησή του, προσπαθεί να δημιουργήσει μηχανισμούς και στρατηγικές για να αντιμετωπίζει τα ψυχοπιεστικά γεγονότα της ζωής του.
Η ψυχική ανθεκτικότητα αναφέρεται σε μια δυναμική διαδικασία η οποία ενέχει τη θετική προσαρμογή στο πλαίσιο σημαντικών αντιξοοτήτων και σχετίζεται με παράγοντες όπως είναι:
- Ο αυτοέλεγχος
- Η χρήση του χιούμορ και ο αυτοσαρκασμός
- Η εμπιστοσύνη στις ικανότητες του ατόμου
- Το αίσθημα ότι το άτομο ανήκει σε ένα σύνολο και νιώθει ασφάλεια εκεί
- Σχέσεις εμπιστοσύνης και ύπαρξη ανθρώπων που το άτομο νιώθει ότι μπορεί να στηριχθεί
Ταυτόχρονα υπάρχουν παράγοντες που πλήττουν την ψυχική ανθεκτικότητα, ανάμεσα στους οποίους είναι η κακοποίηση, τραυματικά γεγονότα, απουσία συνοχής μέσα στην οικογένεια, ενδοοικογενειακή βία, απρόβλεπτα γεγονότα που νιώθει το άτομο ότι δεν έχει τον έλεγχο, όπως είναι ο κορωνοϊός.
Σχετικές έρευνες για την ψυχική ανθεκτικότητα και την αντίστοιχη επιβίωση σε ακραίες συνθήκες ξεκίνησαν με τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και τις διαφορετικές αντιδράσεις και στρατηγικές που χρησιμοποίησαν οι άνθρωποι για να υποστηρίξουν τη σωματική και την ψυχική τους επιβίωση.
Σε μία προσπάθεια ενίσχυσης της ψυχικής μας ανθεκτικότητας, θα μπορούσαν να βοηθήσουν:
- Η διαχείριση των σκέψεών μας και το σπάσιμο ενός φαύλου κύκλου
- Η ενίσχυση της σωματικής υγείας, με τρόπους όπως γυμναστική, προσεκτική διατροφή (με τρόπους δηλαδή που το άτομο θα νιώθει πιο υγιές σωματικά και θα έχει την αίσθηση ότι φροντίζει την υγεία του, άρα ότι αξίζει)
- Η ύπαρξη κινήτρων
- Χρήση στοχοθεσίας και αντίστοιχη θετική ατομική ενίσχυση στην επίτευξη των στόχων
- Ύπαρξη συμμάχων, ανθρώπων δηλαδή που το άτομο θα εμπιστεύεται και θα νιώθει ότι μπορεί να βασιστεί επάνω τους (πρόκληση αισθήματος ασφάλειας)
- Η διαχείριση της αναβλητικότητας και της τελειομανίας
- Χτίσιμο προσωπικών παραγόντων που ενισχύουν την ύπαρξη ευτυχισμένων στιγμών
Από τη συνεργάτιδα των mesogeios Ψυχολόγο Ελένη Σολταρίδου