Καλώς ήλθατε στο Blog μας

Βασικές διατροφικές αρχές στην χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Τα νεφρά είναι το φυσικό «φίλτρο» του οργανισμού συμβάλλοντας στην απομάκρυνση των τοξινών και της περίσσειας νερού από το αίμα, φιλτράροντας καθημερινά 200 λίτρα αίματος και αποβάλλοντας μέσω των ούρων πολλές ουσίες όπως τις φαρμακευτικές. Στους νεφροπαθείς, τα νεφρά δεν είναι ικανά να φιλτράρουν το αίμα πλήρως και να αποβάλουν το νερό και τις τοξικές ουσίες στα ούρα, με αποτέλεσμα να μην υπάρχει η σωστή ισορροπία στοιχείων στο αίμα. 

Για αυτό τον λόγο, η δίαιτα αποτελεί βασικό θεραπευτικό τμήμα της αντιμετώπισης ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, τόσο πριν το τελικό στάδιο, όσο και κατά τη διάρκεια της θεραπείας υποκατάστασης της νεφρικής λειτουργίας. Η κατάλληλη διατροφή συμβάλλει στην ελαχιστοποίηση της ουραιμικής τοξικότητας και των άχρηστων προϊόντων του μεταβολισμού, στην καθυστέρηση της ασθένειας και σε μία καλύτερη ποιότητα ζωής. Οι διατροφικές ανάγκες ανά ασθενή διαφέρουν, με την περιεκτικότητα των τροφών σε λεύκωμα να παίζει κυρίαρχο ρόλο, αλλά σε γενικές γραμμές θεωρείται αναγκαίο στο καθημερινό διαιτολόγιο να διατηρείται μια ισορροπία στα μέταλλα, τα υγρά και τους ηλεκτρολύτες. Ειδικότερα για τους ασθενείς που υποβάλλονται σε αιμοκάθαρση, πρέπει να ακολουθείται συγκεκριμένο διαιτολόγιο έτσι ώστε να αποφεύγονται ο υποσιτισμός και η υποθρεψία. Παράλληλα, η ειδική διατροφή βοηθά σημαντικά στην περίπτωση της χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας δίνοντας προσοχή στη μειωμένη πρόσληψη υγρών, πρωτεϊνών, νατρίου, καλίου και φωσφόρου.

Η γενική οδηγία στην περίπτωση των νεφροπαθών στα προσλαμβανόμενα υγρά λόγω αδυναμίας απέκκρισής τους από τους νεφρούς, είναι όσο λιγότερα ούρα αποβάλλουν, τόσο λιγότερα υγρά πρέπει να πίνουν. Πιο συγκεκριμένα, η μεγάλη ποσότητα των υγρών μπορεί να είναι επικίνδυνη γιατί τα επιπλέον υγρά ενδέχεται να αυξήσουν την αρτηριακή πίεση και εγκυμονεί ο κίνδυνος του πνευμονικού οιδήματος και της καρδιακής ανεπάρκειας.

Από τις σημαντικότερες διατροφικές οδηγίες σε ασθενείς με χρόνια νεφρική νόσο είναι η προσλαμβανόμενη πρωτεΐνη και η ενέργεια. Σε αυτή την περίπτωση συνιστάται η μέτρια κατανάλωσης πρωτεΐνης, γιατί οι νεφροπαθείς συγκεντρώνουν σημαντικές ποσότητες ουρίας στο αίμα τους αφού δεν μπορούν να την αποβάλλουν στα ούρα. Βασική πηγή πρωτεΐνης αποτελούν το κρέας, τα πουλερικά, τα ψάρια, το αυγό, τα γαλακτοκομικά καθώς και τα όσπρια. Οι συνιστώμενες προσλήψεις πρωτεϊνών για τους αιμοκαθαιρόμενους φθάνουν τα 1,2 g πρωτεΐνης/kg σωματικού βάρους/ημέρα και 1.2 - 1,3 g πρωτεΐνης/kg σωματικού βάρους/ημέρα για τους ασθενείς που υποβάλλονται σε περιτοναϊκή κάθαρση.

Επίσης και στο νάτριο απαιτείται περιορισμός στη διατροφή, που δεν αρκείται στη μείωση της ποσότητάς του κατά την προετοιμασία των φαγητών, καθώς το 85% περίπου του νατρίου που καταναλώνουμε βρίσκεται κρυμμένο μέσα σε άλλα τρόφιμα και μόνο το 15% το συναντούμε στο αλάτι.Ενδεικτικά, τροφές που περιέχουν νάτριο είναι το ψωμί, τα τυποποιημένα τυριά, οι αλατισμένοι ξηροί καρποί, τα κατεψυγμένα προϊόντα, τα δημητριακά πρωινού και τα κονσερβοποιημένα τρόφιμα.

Οι φυσιολογικοί νεφροί αποβάλουν το πλεονάζον νάτριο με τα ούρα και διατηρούν το απαραίτητο ισοζύγιο ενώ στην περίπτωση των νεφροπαθών η συνολική ημερήσια κατανάλωση αλατιού πρέπει να είναι περιορισμένη και να προσέχουν το φυσικό αλάτι που υπάρχει στις τροφές. Φαγητά πλούσια σε αλάτι συντελούν στην αύξηση της δίψας, και η πρόσληψη υγρών συστήνεται, όταν ο όγκος των ούρων μειωθεί στα 500-750 ml.

Επιπλέον, μια παράμετρος που πρέπει να λαμβάνεται ιδιαίτερα υπόψη είναι η πρόσληψη καλίου. Το κάλιο είναι ένα από συστατικά που χρήζουν περιορισμού. Οι φυσιολογικοί νεφροί αποβάλλουν τις ποσότητες καλίου που περισσεύουν, όμως οι νεφροί δεν λειτουργούν σωστά στους νεφροπαθείς, με αποτέλεσμα να μην αποβάλλεται εύκολα το κάλιο και να αναπτύσσεται υπερκαλιαιμία (αυξημένη ποσότητα καλίου στο αίμα) που μπορεί να προκαλέσει μυϊκή αδυναμία και σοβαρές διαταραχές του καρδιακού ρυθμού. Το κάλιο υπάρχει στα περισσότερα τρόφιμα, με κυριότερες πηγές τα φρούτα και τα λαχανικά.

Επίσης η  διαιτητική πρόληψη φωσφόρου πρέπει να είναι περιορισμένη σε νεφροπαθείς, δεδομένου ότι η νεφρική δυσλειτουργία οδηγεί σε ελλαττωματική απέκκριση του φωσφόρου και αύξηση των επιπέδων του στον ορό του αίματος. Ο φωσφόρος βρίσκεται σε αυξημένη περιεκτικότητα στα γαλακτοκομικά προϊόντα, στα αυγά και στο κρέας. Τέλος, επειδή περιορίζεται η πρόσληψη συγκεκριμένων ομάδων τροφίμων συνήθως από τον θεράποντα ιατρό συστήνεται η λήψη συμπληρωμάτων βιταμίνης D και σιδήρου για την κάλυψη των αναγκών του οργανισμού σε πολύτιμες βιταμίνες και μέταλλα.

Από την Επιστημονική Διευθύντρια Καλλιόπη Ρέτσα

Βιβλιογραφία
Κ. Μαυροματίδης: Η δίαιτα ασθενών με χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Ελληνική Νεφρολογία, 20 (2): 113 – 120, 2008
Cheryl A.M. Anderson, PhD, MPH, MSa, *, Hoang Anh Nguyen, MD, MPHb , Dena E. Rifkin, MD, MSc: Nutrition Interventions in Chronic Kidney Disease, Medical Clinics of North America,  100 (6),2016
Fabíola Pansani Maniglia, Renata Moneda Alberto dos Santos, José Abrão Cardeal da Costa: The Role of Nutrition and Supplementation in Dialysis Patient Health: Specific Nutritional Recommendations and Evidence of the Functional Effects of Food and Supplements in the Health of Chronic Kidney - Disease Patients on Dialysis, Glucose Intake and Utilization in Pre-Diabetes and Diabetes - Implications for Cardiovascular Disease, Part II: Diabetes: 341-347, 2015
Dwyer JT, Larive B, Leung J, et al.: Nutritional status affects quality of life in Hemodialysis (HEMO) Study patients at baseline. Journal of Renal Nutrition, 12: 213-223, 2002
Joel D. Kopple: The National Kidney Foundation K/DOQI clinical practice guidelines for dietary protein intake for chronic dialysis patients. 38 (4): 68-73, 2001
Am J kidney Dis: Dietary protein restriction and progressive renal insufficiency. 30 (2): 297-300, 1997